INTERVIEW - De voormalige Zwitserse bondscoach zegt: "Vrouwenvoetbal is nog lang niet gelijkwaardig." Hoe komt dat?

Martina Voss-Tecklenburg was zes jaar lang coach van het Zwitserse nationale vrouwenelftal voordat ze in 2018 bondscoach van Duitsland werd. In 2022 leidde ze het Duitse nationale vrouwenelftal naar de EK-finale, die werd gewonnen door gastland Engeland. In 2023 werd Duitsland in de groepsfase van het WK uitgeschakeld. Na haar vertrek belandde de 57-jarige in een diepe psychologische crisis en in november 2023 maakte de DFB bekend dat het contract van de coach zou worden beëindigd. Tegelijkertijd kampte haar man, Herrmann Tecklenburg, met problemen; de aannemer moest in januari 2024 faillissement aanvragen. Nu is Voss-Tecklenburg terug. Naast diverse voetbalactiviteiten was ze de laatste tijd onder andere te zien in entertainmentprogramma's.

Mevrouw Voss-Tecklenburg, u zei in "Kicker" dat er wat beweging is en dat het hoofdstuk over coaching voor u nog niet is afgesloten. Wat kunt u nog doen als bondscoach?

Alles.

Echt?

Alles, zolang de taak me maar aanspreekt en de omgeving goed is. Het is belangrijk voor me dat ik me goed voel over mezelf, of het nu gaat om coachen of een andere rol in het voetbal, als technisch directeur, adviseur of bestuurslid. Eén ding is duidelijk: ik hoef niet meer op de eerste rij te staan, maar ik sluit het ook niet uit.

Wat betekent dat?

Ik kan mijn ervaring ook op andere manieren doorgeven. Zo leid ik momenteel een mentorprogramma voor de jonge coach die het vrouwenteam van HSV in de Bundesliga gaat leiden. En ik heb een voetbalschool opgericht waar ik kinderen van 7 tot 14 jaar coach – met dezelfde passie en liefde die ik de bondscoach gaf. En ik word expert voor SRF op het EK.

Je hebt het Duitse nationale vrouwenelftal van een afstandje gevolgd. Denk je nog na over de opstelling, of ben je te afstandelijk geworden?

Beide. Natuurlijk sta ik ver af van de dagelijkse praktijk. Ik zou nooit durven voorspellen hoe een opstelling eruit zou zien. Als mensen van buitenaf dat tijdens mijn tijd in het team hebben gedaan, vond ik dat altijd heel bijzonder. Maar het is zeker spannend, omdat ik veel van de spelers ken en hun ontwikkeling heb gevolgd.

Is het Duitse team klaar voor een titel?

Ik kan die vraag niet met ja of nee beantwoorden. Een toernooi triggert veel – in beide richtingen. Dat hebben we uitstekend ervaren. Dat we de finale van het EK 2022 haalden, hadden we niet voorzien. De situatie was vergelijkbaar met vandaag. We hadden een paar hele goede en een paar minder goede wedstrijden in de voorbereiding. En toen ontstond er een dynamiek. We verrasten onszelf en raakten vervolgens in een roes van onszelf. We stonden niet zo onder druk, omdat mensen niet zoveel van ons verwachtten.

Wat gebeurde er tijdens het WK?

Daar was het anders. Er was meer druk en veel spelers waren niet op hun best . Daarom is het heel moeilijk om te zeggen of je klaar bent voor een titel. Maar er bestaat geen twijfel over dat het Duitse team op een heel, heel hoog niveau kan voetballen.

Wie is volgens jou de favoriet?

Sommige nationale teams zijn stabieler dan Duitsland. Spanje, Frankrijk, Engeland. Zweden is een toernooiteam. Ik durf nog niet te voorspellen wie de finale zal halen.

Zwitserland heeft acht wedstrijden niet gewonnen . Dat is niet ideaal voor een thuistoernooi. Tegelijkertijd zei Ramona Bachmann vóór haar blessure dat ze qua speelsters nog nooit deel had uitgemaakt van een beter nationaal team. Wat ontbreekt er?

Ik durf daar geen oordeel over te vellen. Ramona heeft wel gelijk als ze zegt dat het nationale team nog nooit zo goed heeft gepresteerd. Maar de waarheid is dat de ontwikkeling voor bijna alle nationale teams hetzelfde is. Dat zet veel zaken in perspectief.

Onder jouw leiding heeft het Zwitserse vrouwenvoetbal zich aanzienlijk ontwikkeld en heeft het nationale team zich voor het eerst gekwalificeerd voor grote toernooien. Wat was de sleutel tot deze vooruitgang?

Toen ik bondscoach werd, waren er drie of vier Zwitserse speelsters in het buitenland; toen ik vertrok, waren het er zestien of zeventien. Zij hadden zich op een ander prestatieniveau ontwikkeld. Dat heeft de nationale ploeg beter gemaakt. Tegenwoordig zijn er jonge, interessante speelsters die zich nog op hoog niveau moeten bewijzen. Met ervaren speelsters zoals Ana-Maria Crnogorcevic en Lia Wälti is het een spannende mix. Maar nogmaals, het is er niet makkelijker op geworden om mee te doen aan de top van het Europese vrouwenvoetbal, omdat zoveel landen de afgelopen jaren flink hebben geïnvesteerd.

Waar kan het Zwitserse team op rekenen voor het toernooi, na de teleurstellende voorbereiding?

Het team moet gefocust blijven en tegen zichzelf zeggen: "De voorbereiding is voorbij, we hebben onze lessen geleerd, nu beginnen we weer helemaal opnieuw. We genieten thuis van het EK; zoiets maken we maar één keer mee." Misschien helpt dit de spelers om zichzelf te overtreffen – met het publiek achter zich.

Wat moeten we nu doen om ervoor te zorgen dat Zwitserland niet achterop raakt?

De sleutel zal zijn hoe de jeugdopleiding versterkt kan worden en een eerlijke balans tussen talent gecreëerd kan worden. Zwitserland heeft bewezen talent te kunnen ontwikkelen in het mannenvoetbal. Meisjes moeten natuurlijk geïntegreerd worden in de jeugdcentra. Het moet niet gaan om jongens of meisjes; het moet puur om talent gaan. Het professionele mannen- en jeugdvoetbal moet hier veel meer open voor staan.

Er is al veel gebeurd.

Een paar dagen geleden zei Manuela Zinsberger, de Oostenrijkse nationale keeper, in een interview dat haar Champions League-overwinning met Arsenal in Oostenrijk nauwelijks was opgemerkt. Als ik in de Duitse krant zoek naar een wedstrijdverslag van een vrouwenvoetbalteam, vind ik bijna niets. De waarheid is dat het vrouwenvoetbal verre van gelijkwaardig is en nog steeds moet concurreren met een enorm groot mannenvoetbal. Daar is geen ontkomen aan. We hebben nog veel vooruitgang te boeken.

Wat betekent dit voor Zwitserland?

Zwitserland moet zijn eigen weg vinden. We kunnen alleen maar hopen dat dit EK echt als katalysator zal werken. Het spreekt boekdelen voor Zwitserland dat het erin geslaagd is het toernooi naar het land te halen . Maar een toernooi organiseren is één ding. De kans duurzaam grijpen vereist een sterke houding.

Hoewel er nog veel te beleven valt, is het nu al duidelijk dat er deze zomer een recordbrekend EK komt, bijvoorbeeld qua toeschouwersaantallen. Je hebt je al lang ingezet voor vrouwenvoetbal. Voel je enige voldoening?

Tevredenheid is niet het juiste woord. Het is de beloning, en ik ben erg blij dat spelers tegenwoordig de kans krijgen om prof te worden. Ik heb er altijd van gedroomd, maar het is me nooit gelukt. Ik had een professionele instelling, maar helaas waren de omstandigheden niet optimaal en moest ik altijd bijverdienen. Dat veranderde pas toen ik coach werd.

Na het WK van 2023 voelde je je mentaal niet goed. Hoe is je leven sindsdien veranderd?

Ik ben bewuster van mezelf en neem meer tijd voor dingen die ik al lange tijd verwaarloos, zoals mijn gezin. Of zelfs voor mezelf. Ik zorg beter voor mezelf. Lange tijd heb ik op veel vlakken gecompenseerd, maar ik had het niet eens door.

Waarschijnlijk heb je jarenlang heel weinig geslapen en kom je nauwelijks uit de draaikolk van je gedachten.

Pas later besefte ik dat ik vaak ziek was. Maar ik liet het niet gebeuren. Er was altijd een gevoel van geluk, omdat je zoveel houdt van wat je doet. Maar op een gegeven moment was mijn toestand niet meer te controleren; er kwam een ​​punt waarop mijn lichaam en geest reageerden.

Heeft u spijt dat u niet eerder heeft gereageerd?

Natuurlijk moet je proberen het niet zo ver te laten komen. Maar er zijn begrijpelijke redenen waarom dat niet altijd lukt. Ik ben een energieke en veerkrachtige persoon. Ik heb 40 jaar lang zoveel energie in alles gestoken en mezelf tot het uiterste gedreven – de belangrijkste les die ik heb geleerd, is dat je jezelf niet mag vergeten. Ik kreeg een gele kaart. Daarom had ik deze tijd nodig om mezelf op orde te krijgen en, op mijn 57e, het leven een beetje anders te bekijken.

Wat betekent dat concreet?

Ik heb niet veel meer nodig. Dingen die me definieerden en die ik noodzakelijk achtte voor mijn spirituele welzijn. Ik weet nu wie mijn echte vrienden zijn. Ik ben dankbaar voor mijn familie, die me altijd heeft gesteund, die van me houdt en me waardeert, ondanks al mijn problemen en karaktereigenschappen.

Je zegt dat je bepaalde dingen niet meer nodig hebt. Kun je een voorbeeld geven?

Ik hoef me niet meer professioneel te bewijzen. Ik kan met trots terugkijken op wat ik sinds mijn vijftiende in het voetbal heb gepresteerd. Ik heb aanbiedingen uit het buitenland gehad; tien jaar geleden had ik die waarschijnlijk geaccepteerd. Gewoon omdat het een aanbod is en ik absoluut in het voetbal wil blijven. Nu denk ik meer: ​​nee, ik hoef niet meer alles te doen.

Wie en wat heeft jou geholpen bij dit genezingsproces?

Tijd. Gesprekken met goede mensen, met experts, reflectie. Je niet laten overweldigen door de situatie. Als het slecht gaat, vergeet je vaak alles wat er is gebeurd en trek je alles in twijfel. Ik kan iedereen die een levenscrisis doormaakt, zeggen: laat je niet overweldigen. Vraag jezelf af wat je tot nu toe hebt bereikt. Dat helpt je om te relativeren waar je nu staat. Zeggen dat de crisis een geschenk was, klinkt misschien een beetje gek. Maar zonder dat geschenk had ik dit nieuwe perspectief misschien niet kunnen krijgen.

Je spreekt openlijk over deze tijd. Wil je er ook iets mee triggeren?

Absoluut. Ik wil mensen bewust maken van het belang van goed voor zichzelf en de mensen om hen heen zorgen. De druk in het voetbal, en in de competitieve sport in het algemeen, is enorm. Dat brengt veel positieve aspecten met zich mee, maar ook veel negatieve. Druk die je jezelf oplegt, druk van de media, druk van coaches, vrienden, familie, adviseurs, en soms zelfs financiële druk. Je moet omgaan met haatdragende opmerkingen en beledigingen. Soms wordt de persoon vergeten. Anderen denken dat ze je kunnen veroordelen en beledigen, omdat ze denken dat je het met je publieke rol hebt gepikt.

Je praat over de nadelen van beroemd zijn, maar nu sta je weer in de schijnwerpers. Heb je ooit gedacht: dat bespaar ik mezelf nu wel?

Nee. Het is niet zwart-wit. Er zijn ook veel positieve kanten. Ik kan dingen onder de aandacht van het publiek brengen, ik kan een standpunt innemen. En ik heb ook veel steun gekregen. Als ik lezingen geef, zeggen mensen dat ik een rolmodel voor ze ben. Dat is ook mooi meegenomen.